Sylvia Plath

Sylvia Plath (ur. 27 października 1932 w Jamaica Plain k. Bostonu, zm. 11 lutego 1963 w Londynie) – amerykańska poetka, pisarka i eseistka, zaliczana do grona tzw. poetów wyklętych. Współcześnie znana m.in. dzięki na poły autobiograficznej powieści Szklany klosz. Jej poezja należy do nurtu poezji konfesyjnej. Sylvia Plath jest przy tym jedną z czołowych postaci kierunku w literaturze lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, określanego mianem Konfesjonalistów (ang. Confessionalist)

Biografia

Sylvia Plath

Sylvia Plath urodziła się w dzisiejszej bostońskiej dzielnicy Jamaica Plain. Już od lat dziecinnych wykazywała niezwykły talent poetycki, publikując swój pierwszy wiersz w wieku 8 lat w dziale dziecięcym gazety Boston Herald. W tym okresie zmarł jej ojciec, profesor college'u, a zarazem wybitny pszczelarz Otto Plath.

W 1941 matka Sylvii Plath - Aurelia Plath - dała córce pierwszy dziennik. Od tej pory Plath regularnie pisała dzienniki do końca życia.

W sierpniu 1950 Sylvia Plath opublikowała w magazynie dla dziewcząt Seventeen swój pierwszy utwór fabularny, a w gazecie The Christian Science Monitor ukazał się jej pierwszy dojrzały wiersz.

Plath chorowała na zaburzenie afektywne dwubiegunowe (depresję i stany maniakalne) i kilkakrotnie przebywała w szpitalach psychiatrycznych, głównie prywatnym McLean Hospital w pod-bostońskim Belmont (Massachusetts), najczęściej w związku z próbami samobójczymi.

Na pierwszym roku nauki w ekskluzywnym college'u dla kobiet, Smith College w Northampton, Plath podjęła pierwszą próbę samobójczą. Miała wówczas staż w redakcji czasopisma Mademoiselle. Ten okres swego życia opisała w autobiograficznej powieści Szklany klosz (1963, The Bell Jar, wyd. polskie 1975). Po tej próbie samobójczej Sylvia podjeła leczenie w szpitalu psychiatrycznym McLean Hospital w Belmont koło Bostonu pod okiem dr Ruth Barnhouse Beuscher.

W 1953 Sylvia Plath wyjechała jako stypendystka Fulbrighta na studia do Anglii w Newnham College, część Cambridge University.

25 lutego 1956 Sylvia Plath poznała na przyjęciu poetę Teda Hughesa, którego poślubia w tym samym roku. We wrześniu 1957 Sylvia Plath zaczęła wykładać literaturę angielską.

W Anglii w 1960 wydała pierwszy tomik Kolos (The Colossus). Wraz z mężem wiele podróżowała m.in. do Hiszpanii. W wakacje 1959 Sylvia Plath i Ted Hughes podróżowali przez Amerykę Północną.

W lutym 1960 Plath podpisała umowę na wydanie swojego pierwszego tomiku poezji Kolos w wydawnictwie Heinemanna. 1 kwietnia 1960 Sylvia Plath urodziła pierwsze z dwójki dzieci, Friedę Hughes. W lipcu małżonkowie kupili spory dom Court Green, którego hipotekę spłacili w grudniu 1961.

Czerwiec 1962 był początkiem końca małżeństwa Sylvii Plath i Teda Hughes, który zakochochał się w Asii Wevill, która kilka lat później popełniła samobójstwo w identyczny sposób, jak Sylvia Plath.

W 1962 doszło między małżonkami do separacji; poetka przeniosła się z dwojgiem dzieci (Friedą i Nicholasem) ze wspólnego domu w hrabstwie Devon do Londynu. Zamieszkała w domu po W. B. Yeatsie. Bardzo ciężka dla niej okazała się zima 1962/63. W okresie jesienno-zimowym Sylvia napisała swoje najlepsze wiersze m.in. "Tatusia", "Ukłucia", "Kobietę Łazarz", "Ariel", "Kurierów", "Mistyczkę" i ostatni wiersz "Krawędź". Poetka brała wówczas leki przeciwdepresyjne, które jednak przyniosły odwrotny od zamierzonego skutek. Schorowana i cierpiąca na brak pieniędzy, Sylvia Plath popełniła samobójstwo przez zatrucie gazem. Dzieci zamknęła w dobrze wentylowanym pokoju, zostawiając im śniadanie.

Sylvia została pochowana na cmentarzu w Heptonstall, w hrabstwie West Yorkshire w Anglii.

Powieść biograficzną o ostatnich miesiącach życia Sylvii Plath, Przezimowanie napisała angielska badaczka biografii poetki, Kate Moses.[2] Do innych znanych publikacji dotyczących Plath należy również monografia Jej mąż. Ted Hughes i Sylvia Plath autorstwa Diane Middlebrook.

Tomy jej poezji zostały wydane pośmiertnie. Bardzo ceniony jest Ariel z 1965 oraz Poezje zebrane z 1981, za który otrzymała poetycką Nagrodę Pulitzera w 1982.


Film o poetce

W 2003 powstał film fabularny Sylvia z Gwyneth Paltrow w roli głównej, który opowiada o życiu Sylvii Plath od chwili jej spotkania z Tedem Hughesem do samobójczej śmierci, przy czym koncentrował się na jej problemach małżeńskich.

Bibliografia

Poezja

  • Kolos (1960)
  • Ariel (1965)
  • Crossing the Water (1971)
  • Zimowe drzewa (1972)
  • The Collected Poems (1981)
Przekładów wierszy Sylvii Plath na język polski dokonali: Teresa Truszkowska, Ewa Fiszer, Julia Hartwig, Jan Roztworowski, Zbigniew Herbert.

Proza

  • Szklany klosz (1963), pod pseud. Victoria Lucas, ISBN 83-86530-69-3
  • Listy do domu (1975)
  • Johnny Strach i Biblia Snów (1977)
  • Dzienniki 1950-1962 (1982),(The Journals of Sylvia Plath), Prószyński i S-ka, ISBN 83-7337-739-5
  • The Magic Mirror (1989)
  • The Unabridged Journals of Sylvia Plath, edytowane przez Karen V. Kukil (2000)

Twórczość dla dzieci

  • The Bed Book (1976)
  • The It-Doesn't-Matter-Suit (1996)
  • Collected Children's Stories (Anglia, 2001)
  • Mrs. Cherry's Kitchen (2001)

Biografie dotyczące Sylvii Plath

  • Ronald Hayman: Death and Life of Sylvia Plath
  • Janet Malcolm: Milcząca kobieta
  • Diane Middlebrook: Jej mąż. Ted Hughes i Sylvia Plath, ISBN 83-08-03690-2
  • Kate Moses: Przezimowanie, ISBN 83-7391-656-3
  • Anne Stevenson: Bitter Fame. A life of Sylvia Plath
  • Erica Wagner: Sylvia Plath i Ted Hughes, ISBN 83-08-03505-1
  • Yehuda Koren,Eilat Negev :Femme fatale. Życie i tragiczna smierć Assi Wevill, rywalki Sylvii Plath,ISBN 978-83-7183-585-8